اختلال هرزه خواري يا پيکا

يک نوع اختلال خوردن است که فرد به مصرف موادي مانند خاک يا رنگ و چيزهاي آلوده که ارزش غذايي ندارند، مي پردازند. اين اختلال معمولا در دوران کودکي شروع مي شود و به ندرت بيش از چند ماه ادامه پيدا مي کند و احتمال کنترل و مديريت آن در کودکاني که به طور وسيع در مقابل مواد غير خوراکي ناتوان هستند، سخت تر مي شود. در صورت مشاهده هرزه خواري، ارزيابي توسط يک متخصص باز هم مورد نياز است، چراکه ممکن است زير بناي مشکل ناشي از بيماري هاي ديگر مثل کم خوني باشد. در ادامه درباره‌ي ويژگي‌ها، علل، عوارض و درمان اين بيماري بيشتر توضيح داده مي شود.

اين عارضه معمولاً کودکان سنين 6–1 سال و خانم‌هاي باردار را گرفتار مي‌سازد. اين اصطلاح در مورد شيرخواران زير 18 ماه که هر چيزي را در داخل دهان خود مي‌گذارند به کار نمي‌رود زيرا در اين سن اين کار طبيعي محسوب مي‌شود. پايکا بيشتر در کشورهاي با وضعيت اقتصادي-اجتماعي ضعيف و در بين ن باردار و کودکان وجود دارد. اين مشکل در افرادي هم که دچار بيماري‌هاي خاص مثل صرع، عقب ماندگي ذهني، اوتيسم (در خود ماندگي) يا بيماري‌هاي رواني هستند اتفاق مي‌افتد. البته در بعضي کشورها مثل اوگاندا که خاک مخصوص خوردن به فروش مي‌رسد اين مسئله يک فرهنگ قابل قبول است. پايکا مي‌تواند به علت حمله لارو کرم‌هاي قلاب دار(Hookworms) به روده ايجاد شود.

ملاکهاي تشخيصي اختلال هرزه خواري در DSM-5

1?خوردن مداوم مواد غيرمغذي، غيرغذايي در طول دوره حداقل 1 ماه.

2-خوردن مواد غيرمغذي، غيرغذايي با سطح رشد فرد نامناسب است.

3-اين رفتار خوردن بخشي از شيوه هنجاري که از لحاظ فرهنگي يا اجتماعي تأييد شده باشد نيست.

4-اگر رفتار خوردن در زمينه اختلال رواني ديگر (مثل ناتواني عقلاني {اختلال عقلاني رشدي}، اختلال طيف اوتيسم، اسکيزوفرني) يا بيماري جسمي (از جمله حاملگي) روي دهد، به قدر کافي شديد هست که توجه باليني اضافي را موجه سازد.

يادداشت گذاري:

کد ICD-9-CM براي هرزه خواري 307.52 است و براي کودکان يا بزرگسالان استفاده مي شود. کدهاي ICM-10-CM براي هرزه خواري در کودکان (F98.3) و در بزرگسالان (F50.8).

علل پيکا (هرزه خواري)

از جمله مهمترين علل ابتلا به هرزه خواري مي توان به موارد زير اشاره داشت :

_کم خوني ناشي از فقر آهن شايع ترين نوع کم خوني است و زماني رخ مي دهد که بدن به اندازه ي کافي آهن نداشته باشد. بدن براي توليد هموگلوبين خون نياز به آهن دارد. به طور بالقوه فرد جهت رفع اين نياز بدن به سمت هرزه خواري پيش مي رود.

_سوء تغذيه يکي ديگر از عواملي است که بر شروع هرزه خواري تاثير دارد. و زماني رخ مي دهد که بدن مقدار لازم مواد مغذي را جذب نکند، و با کمبود مواد معدني مواجه شود.

_در دوران بارداري مادر به موادي که قبلا علاقه اي نداشته ممکن است ويار پيدا کند در اين دوران هرزه خواري نيز احتمال دارد بروز کند، قابل ذکر است که علت مشخصي براي به وجود آمدن ويار غير خوراکي تا به حال مشخص نشده است.

_به علاوه محيط، عدم نظارت و غفلت والدين، و تاخير در رشد مي تواند سبب افزايش خطر ابتلا باشد.

عوارض هرزه خواري

از جمه مهمترين عوارض هرزه خواري مي توان به موارد زير اشاره داشت :

_خوردن مواد خاصي مثل رنگ که حاوي سرب است باعث مسموميت مي شود همچنين خطر ابتلا به اختلال يادگيري و آسيب مغزي را بالا مي برد، بيشترين مرگ و مير ناشي از هرزه خواري با خوردن مواد سمي يا حاوي سرب رخ مي دهد.

_خوردن مواد غير خوراکي مي تواند اشتهاي فرد را براي خوردن مواد مغذي کم کرده و در نهايت فرد را با کمبود مواد معدني مورد نياز بدن و کاهش شديد وزن مواجه کند.

_خوردن برخي از اين مواد غير خوراکي قابل هضم نيست، مثل سنگ يا شن ريزه، که مي تواند باعث يبوست و انسداد دستگاه گوارش شود. به علاوه خوردن اشياء سخت يا تيز (مثل برش هاي في) منجر به زخم در مري يا روده شده و احتمال ابتلا به عفونت و يا زخم هاي پيشرونده را به وجود مي آورد.

_باکتري ها و انگل هاي موجود در خاک، يا اشياء ديگر مي تواند عفونت هاي جدي در برخي موارد باعث آسيب به کليه و کبد شود.

_طولاني شدن مدت هرزه خواري، ناتواني در برابر خوردن مواد غير خوراکي متفرقه، و عدم توانايي فرد در کنترل ميل خود مي تواند درمان را سخت تر نمايد.

چند نکته براي والدين

1-با توجه به خطر ناک بودن اين اختلال و اينکه اين اختلال ممکن است کودک شما را هر لحظه به مرگ نزديک تر کند،از يک تيم متخصص استفاده کنيد تا بتوانيد بر اين مشکل چيره شويد.اين تيم بايستي شامل افرادي باشد که کاملا به تحليل رفتار مسلط  باشند.از افراد غير متخصصي که اطلاعات سطحي در مورد اين اختلال دارند دوري کنيد زيرا اين افراد ممکن است با نظريه و راهکارهاي غلط خود وضعيت کودکتان را بدتر کنند.

2-در حالي که تيم متخصصين در حال کاربر روي استراتژي هاي پيشگيري هرزه خواري(پيکا) کودکتان هستند شما نيز شروع به حذف اقلام غير خوراکي از محيط زندگي کودکتان کنيد ولي به ياد داشته باشيد که اين يک راهکار موقت است نه هميشگي.

3-در فرايند درمان اين اختلال هميشه براي رصد نمودن رفتار هاي کودکتان هوشيار باشيد.در غير اينصورت ممکن است تنها در فرايند درمان رفتاري غلط جايگزين رفتار غلط ديگر گردد.

4-در مواقعي که هرزه خواري(پيکا) توسط کودک براي به دست اوردن توجه ديگران اتفاق مي افتد با رعايت نکات ايمني و سلامت کودکتان تلاش کنيد کمترين واکنش را به وي نشان دهيد تا با توجه افراطي خود اين رفتار را در او نهادينه نکنيد.

5-به احتمال فراوان متخصصين علاوه بر استفاده از رويکردABA براي کودک اتيستيک شما از رويکرد هاي حسي نيز استفاده مي کنند .سعي کنيد با انها نهايت همکاري را داشته باشيد و در صورت امکان اين راهکار را شما نيز انجام دهيد. يکي از اين راهکارها ميتواند ماساژ دهاني واستفاده از طعمهاي تند و شديد براي بر طرف نمودن طلب تحريک حسي کودک مبتلا به اتيسم باشد.

6-لازم به ذکر است مطالب گفته شده در اين مقاله در ارتباط با هرزه خواري در کودکان اُتيستيک بوده و در مورد کودکان غير اتيستيک از راهکارهاي ديگري نيز ميتوان استفاده نمود. هرچند علت يابي اين اختلال در کودکان خود هدايت کننده متخصصان در ارائه راهکار درماني است.

درمان پيکا (هرزه خواري)

در ابتداي درمان هرزه خواري بايد مشکلات مسموميت و کمبود مواد مغذي و کم خوني فرد بررسي و رفع شود. سپس درمان هاي رفتاري، تغيير محيط و آموزش خانواده کمک رسان است. يکي از درمان ها تنبيه فرد در صورت هرزه خواري و دادن پاداش براي خوردن غذاهاي طبيعي است. اگر هرزه خواري ناشي از بيماري هاي ديگر رشدي مثل ناتواني ذهني، طيف اوتيسم، و اختلال وسواسي جبري باشد دارو درماني به همراه درمان هاي رفتاري مي تواند نشانه ها را کاهش دهد.

 علم روانشناسي با پيشرفتي که در دهه هاي گذشته داشته، توانسته با ابداع روش هاي مختلف بدون استفاده از دارو درمان بسياري از بيماري هاي خلقي را ميسر کند. لذا آثار مراجعه به روانشناس در بلند مدت مشهودتر خواهد شد.